Kształcenie jest obowiązkowe dla uczniów w wieku od 6 do 16 lat i odbywa się w ramach jednolitej struktury (Grunnskole), łączącej szkołę podstawową i szkołę średnią i stopnia.

Nauka obowiązkowa składa się zatem z 2 poziomów: podstawowego (klasy I-VII) i średniego i stopnia (klasy VIII-X). Zgodnie z podstawowym krajowym programem nauczania uczniowie pozostają w tym samym systemie kształcenia. Kluczowym momentem w poradnictwie jest zakończenie edukacji obowiązkowej. w tym momencie uczniowie mogą wybrać kontynuowanie nauki w szkole średniej II stopnia – ogólnokształcącej lub zawodowej.

PODSTAWY PRAWNE I CELE KRAJOWE

Ustawa o edukacji z 1998 r. z poprawkami z roku 2000 mówi o prawie uczniów do „odpowiedniego poradnictwa edukacyjnego, społecznego i zawodowego” (§9.2). Mają oni otrzymać wykształcenie korespondujące z ich umiejętnościami, zainteresowaniami i wiedzą (§1.2).

Zgodnie z przepisami prawa w sektorze zatrudnienia świadczenie poradnictwa zawodowego osobom potrzebującym takich usług leży w gestii publicznych służb zatrudnienia i opieki społecznej (NAV). w 2003 r. na służby te nałożono obowiązek powołania grupy roboczej, mającej na celu zidentyfikowanie środków, które zapewniłyby krajową i lokalną koordynację wszystkich usług poradnictwa w sektorze edukacyjnym oraz na rynku pracy. Rozważano także możliwość utworzenia stałej koordynacji. w 2008 r. odbyły się kolejne debaty poświęcone roli i ulokowaniu ewentualnej instytucji krajowej zajmującej się tą kwestią. Na szczeblu regionalnym od 2009 r. będzie funkcjonowało 19 instytucji partnerskich poradnictwa zawodowego.

Kontakty międzynarodowe

Kontakty międzynarodowe w zakresie poradnictwa zawodowego leżą w gestii Norweskiego Centrum Współpracy Międzynarodowej w obszarze Szkolnictwa Wyższego (SIU), które jest także krajową agencją zajmującą się programami uczenia się przez całe życie. w Dyrekcji do spraw Edukacji i Szkoleń za stosunki międzynarodowe odpowiada norweski oddział Eurodoradztwa. Norweski sektor edukacyjny i rynek pracy mają swoich przedstawicieli w Europejskiej Sieci Całożyciowego Poradnictwa Zawodowego.

PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE

Obowiązek świadczenia poradnictwa edukacyjnego i zawodowego spoczywa na władzach oświatowych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym (samorządy) oraz publicznych służbach zatrudnienia. Odpowiedzialność w skali całego kraju spoczywa na Ministerstwie Edukacji oraz Badań Naukowych (Kunnskapsdepartementet) i Dyrekcji do spraw Edukacji i Szkoleń. w każdym okręgu administracyjnym istnieje urząd oświatowy, reprezentujący władze centralne. Urząd ten, będący częścią lokalnej administracji, stanowi łącznik między władzami krajowymi a władzami miejskimi i okręgowymi.

Do podstawowych obowiązków urzędów oświatowych należą: raportowanie, sprawdzanie i nadzorowanie obowiązujących uregulowań prawnych, istniejącej administracji, podnoszenia jakości, informacji i poradnictwa. Władze lokalne, dysponujące dużą autonomią w wyborze narzędzi pedagogicznych, są odpowiedzialne za nauczanie na poziomie szkoły podstawowej i średniej i stopnia. Bezpośrednią odpowiedzialność za szkoły średnie II stopnia ponoszą władze okręgowe. Władze samorządowe nie są odpowiedzialne za prywatne szkoły podstawowe.

Bliski związek między sektorem edukacyjnym i rynkiem pracy gwarantuje „partnerstwo na rzecz poradnictwa zawodowego”, które od roku 2009 będzie istniało w każdym okręgu.

Partnerstwa te będą składały się z przedstawicieli oświaty, służb publicznych, szkół wyższych, organizacji pracodawców i innych podmiotów zaangażowanych w poradnictwo zawodowe.

PORADNICTWO ZAWODOWE W PROGRAMIE NAUCZANIA

Zgodnie z programem nauczania poradnictwo zawodowe i edukacyjne „ma charakter interdyscyplinarny, a odpowiedzialność za nie ponoszą wszystkie podmioty systemu oświaty”. Teoretycznie elementy wprowadzenia do świata zawodowego są zawarte w programie nauczania wszystkich klas szkoły podstawowej. Przedmiot nabiera kształtu na poziomie szkoły średniej i stopnia w programie „wybory edukacyjne” (utdanningsvalg), składającym się łącznie ze 113 godzin lekcyjnych.

Systemy katalogów poradnictwa

Obecnie w Norwegii wdrażany jest krajowy system katalogu poradnictwa. Internetowa wersja katalogu dostępna jest w formie pilotażowej od września 2009 r., a na szczeblu krajowym ma wejść w życie około 2011 r.

INNE RODZAJE DZIAŁAŃ I USŁUG PORADNICZYCH

Kontakty ze światem zawodowym

Zachęca się do nawiązywania kontaktów między szkołami a przedsiębiorstwami proponującymi miejsca pracy. Nauczyciele organizują wizyty w tych przedsiębiorstwach.

Relacje te utrzymywane są w znacznym stopniu dzięki przedmiotowi „wybory edukacyjne”, związanemu z poradnictwem zawodowym. Inne kontakty ze światem zawodowym mogą być utrzymywane w ramach regionalnej inicjatywy współpracy między sektorem edukacyjnym a rynkiem pracy o nazwie „Partnerstwa w poradnictwie zawodowym”. Więcej informacji zobacz część Źródła internetowe.

Usługi poradnictwa w szkołach

Na mocy Ustawy o edukacji usługi poradnictwa w szkołach są prawem przysługującym uczniom. Szkoły średnie i i II stopnia zatrudniają własnych doradców zawodowych. Usługi poradnictwa dzielą się na poradnictwo zawodowe i społeczne, co ma dawać możliwość doskonalenia poradnictwa zawodowego. Czas przeznaczany na poradnictwo to minimum jedna godzina na 25 uczniów. Ten minimalny zakres jest często uznawany za standard.

W każdym okręgu pracuje koordynator poradnictwa (często w okręgowym urzędzie oświatowym). Koordynator ten jest łącznikiem między Dyrekcją do spraw Edukacji i Szkoleń a doradcami. Koordynatorzy poradnictwa tworzą ogólnokrajową sieć finansowaną przez Dyrekcję. Spotykają się 2 razy w roku.

Oprócz usług poradnictwa istnieją wyspecjalizowane służby, skupiające się na osobach przerywających naukę w szkole.

Organizacja tych służb leży w gestii administracji okręgowej. Zarządzanie nimi odbywa się na szczeblu regionalnym, a działalność tych ośrodków jest w pewnym zakresie koordynowana na szczeblu krajowym (www.ks.no).

Usługi poradnictwa poza szkołą

W Norwegii działa niewiele prywatnych służb poradnictwa zawodowego. Skupiają się one w stolicy państwa i w jej okolicach. Na tego typu prywatne usługi istnieje umiarkowane zapotrzebowanie.

KWALIFIKACJE DORADCÓW

W szkołach

Doradcy szkolni to przede wszystkim nauczyciele, choć kwestia ta nie jest uregulowana prawnie. Często taka sytuacja odpowiada zarówno pracodawcom, jak i pracownikom.

Przygotowywane są nowe przepisy prawne, w których określono minimalne wymagania co do kwalifikacji doradców szkolnych.

Kilka uczelni wyższych ma w swojej ofercie kursy poradnictwa zawodowego. Mają one wartość od 15 do 60 norweskich punktów edukacyjnych, co odpowiada 15-60 punktom ECTS.

Tradycyjnie około połowy szkolnych doradców zawodowych podejmowało szkolenie specjalistyczne, a w chwili obecnej odsetek ten zdaje się zwiększać.

W innych placówkach poradnictwa Nie ma formalnych wymagań dotyczących kwalifikacji doradców zatrudnionych w państwowych służbach zatrudnienia. Niektóre okręgi wprowadziły minimalne wymagania na szczeblu lokalnym.

Doradcy mogą odbyć szkolenie internetowe oraz korzystać z doskonalenia zawodowego.

WSPÓŁPRACA MIĘDZY SZKOŁAMI, PRACODAWCAMI, RODZICAMI I INNYMI PODMIOTAMI

Krajowa Rada Edukacji i Dyrekcja do spraw Zatrudnienia współpracują przy wymianie informacji na temat poradnictwa edukacyjnego i zawodowego przez internetową bazę danych YoU. Ich najważniejszymi partnerami są władze samorządowe i związki zawodowe.

Do współpracy ze szkołami przy opracowywaniu projektów zapraszane są obie strony rynku pracy.

DOSTĘP DO INFORMACJI NA TEMAT PORADNICTWA ZAWODOWEGO

W ramach norweskiej strategii e-kształcenia podjęto wysiłki na rzecz udostępnienia informacji w formacie elektronicznym w zakresie poradnictwa zawodowego. w Internecie można znaleźć kilka elektronicznych baz danych. Najbardziej znane i najczęściej używane to:www.utdanning.no: krajowa baza danych na temat wszystkich poziomów systemu edukacji oraz www.vilbli.no: specjalistyczna krajowa baza danych na temat szkół średnich II stopnia.

Informacje na temat studiów zagranicznych zawiera norweska część bazy PLOTEUS oraz strona internetowa Stowarzyszenia Norweskich Studentów za Granicą (ANSA).

W maju 2008 r. uruchomiono stronę internetową przeznaczoną dla norweskich doradców zawodowych (radgiver), umieszczoną na serwerach Wydziału Poradnictwa Dyrekcji do spraw Edukacji i Szkoleń (www.udir.no/radgiver).

Państwowe służby zatrudnienia (NAV) prowadzą stronę internetową dla osób szukających pracy, na której można znaleźć ogłoszenia oraz ogólne informacje o rynku pracy i działaniach podejmowanych przez władze, a także kilka testów związanych z kwestiami zawodowych (www.nav.no/page?id=318).