Kształcenie jest obowiązkowe dla uczniów w wieku od 5 do 17 lat (z koniecznością zdobycia kwalifikacji przed ukończeniem 18 lat) i obejmuje kształcenie w szkole podstawowej (basisonderwijs), szkole średniej i stopnia i pierwsze 2 lata szkoły średniej II stopnia. Pod koniec szkoły podstawowej (w wieku 12 lat) większość uczniów bierze udział w nieobowiązkowych testach przeprowadzanych na szczeblu centralnym. Na podstawie rezultatów tych testów połączonych z ogólnymi wynikami nauczania i motywacją szkoły podstawowe zalecają rodzicom dokonanie określonego wyboru szkoły średniej (VWO, HAVO lub VMBO). Decyzja o wyborze szkoły jest podejmowana przez kompetentny organ, w skład którego może wejść dyrektor szkoły i nauczyciele ze szkoły podstawowej. VWO i HAVO to szkoły ogólnokształcące. Również pierwsze dwa lata VMBO to kształcenie ogólne, ale w wieku 14 lat uczęszczający do nich uczniowie dokonują wyboru spośród różnych opcji przygotowujących do zawodu. w wieku 16 lat przechodzą oni na różne poziomy szkół średnich II stopnia w szkołach MBO.

PODSTAWY PRAWNE I CELE KRAJOWE

Działania Ministerstwa Edukacji, Kultury i Nauki w dziedzinie poradnictwa zawodowego skupione są na umożliwieniu uczniom szkół średnich i studentom oraz osobom dorosłym nabycia umiejętności, potrzebnych do podjęcia właściwych decyzji w sprawie przyszłej ścieżki kariery, opartych na kompletnych i obiektywnych informacjach. Prawo o szkolnictwie średnim (z 31 października 1995 r.) przewiduje, że w każdej szkole „jednemu lub kilku członkom grona pedagogicznego przydzielona jest rola nadzorcy lub koordynatora poradnictwa zawodowego”. Ministerstwo Edukacji, Kultury i Sportu, Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Ministerstwo Spraw Socjalnych i Zatrudnienia stworzyły struktury, mające koordynować nauczanie przez całe życie. w 2005 r. powołano Projektową Dyrekcję ds. Nauczania i Pracy oraz stworzono wspólny program Ministerstwa Edukacji oraz Ministerstwa Spraw Socjalnych i Zatrudnienia. Celem tego przedsięwzięcia jest podjęcie konkretnych kroków na rzecz wdrożenia nauczania przez całe życie. Plan działań na lata 2008-2011 jest kontynuacją planu na lata 2005-2007.

PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE

Po prywatyzacji i niemal całkowitej likwidacji regionalnych ciał odpowiedzialnych za poradnictwo (Arbeid en opleidingsbureaus – AOB), które współpracowały ze szkołami, fundusze państwowe zostały zaabsorbowane przez te ostatnie. Jako autonomiczne podmioty sformułowały one własne zasady i cele oraz same zapewniają i kontrolują treści usług poradnictwa.

Przeprowadzane w szkołach inspekcje ukazują główny mechanizm zapewniania jakości poradnictwa. Jednak standardy są określone niezbyt szczegółowo. Inspektorat edukacji w rocznym raporcie publikuje krótkie ogólne oceny na podstawie wizytacji szkół.

Działające pod auspicjami Ministerstwa Spraw Socjalnych i Zatrudnienia ośrodki pracy i wynagrodzenia (CWI) dokonują oceny potrzeb szkoleniowych klientów korzystających z poradnictwa zawodowego, które jest zapewniane (za opłatą) przez wiele (prywatnych) agencji reintegracji. z usług tych korzystają przede wszystkim osoby poszukujące pracy, członkowie mniejszości etnicznych, a także młodzi ludzie, którzy na przykład przerywają naukę w szkole.

PORADNICTWO ZAWODOWE W PROGRAMIE NAUCZANIA

Celem jest włączenie elementów poradnictwa zawodowego i edukacyjnego do wszystkich przedmiotów w szkołach średnich ogólnokształcących i zawodowych. Chociaż poradnictwo jest obowiązkowe tylko w wyższych rocznikach szkoły średniej, wszystkie placówki umożliwiają uczniom uczestniczenie w lekcjach o poradnictwie zawodowym w czasie kształcenia na poziomie średnim. w kształceniu technicznym wszystkie dyscypliny zawodowe mają zarezerwowane miejsce na sektorowe poradnictwo zawodowe. Ustalenie treści poradnictwa należy do kompetencji szkoły. Jeśli chodzi o zawodowe szkoły średnie II stopnia, zaangażowane podmioty opracowały dokument Uczenie się, kariera i postawa obywatelska (Leren, loopbaan en burgerschap), który zawiera wskazówki dla instytucji o tym, jakie kompetencje zawodowe powinni zdobyć uczniowie i w jaki sposób wdrożyć je do programu nauczania. Kluczową kompetencją, jaką powinni zdobyć uczniowie, jest refleksja nad własnymi predyspozycjami, motywacjami i nawiązywaniem kontaktów.

Miejsce praktyk w strukturze programu nauczania

Od roku 2001 szkoły VMBO oferują dla III i IV klas programy kształcenia zawodowego obejmujące od 640 (80 dni) do 1280 godzin (160 dni) praktyk w firmach. Uczniowie otrzymują świadectwo, które daje im dostęp do kształcenia w szkole średniej II stopnia.

INNE RODZAJE DZIAŁAŃ I USŁUG PORADNICZYCH

Kontakty ze światem zawodowym

Praktyki, będące przygotowaniem do zatrudnienia na regionalnym rynku pracy, mogą być organizowane w ramach przedmiotów wybranych przez władze szkoły (takich jak język holenderski lub technologie informacyjne i komunikacyjne) po konsultacji z władzami samorządowymi lub miejscowymi pracodawcami. Szkoły (i poszczególne branże) zapewniają uczniom zestawy umiejętności (w ramach krajowych działań na rzecz zatrudnienia), weryfikując otrzymane szkolenie nieformalne i formalne. We wszystkich trzech sektorach kształcenia na poziomie średnim wprowadzane są praktyki społeczne – (maatschappelijke stage) jako okres ochotniczej pracy uczniów. Wdrażaniu tej koncepcji mają sprzyjać wprowadzone od roku szkolnego 2008/09 zachęty finansowe dla szkół.

Usługi poradnictwa w szkołach

Ogólnie rzecz biorąc, szkoły oferują uczniom poradnictwo pierwszoplanowe i drugoplanowe. Wsparcie pierwszoplanowe prowadzi określony nauczyciel (mentor), a drugoplanowe – doradcy zawodowi (schooldekanen). Niemal wszystkie szkoły wyznaczają jednego lub kilku schooldekanen (członków grona pedagogicznego) do objęcia obowiązków nadzorującego (koordynatora) poradnictwa zawodowego. Każda szkoła sama wyznacza te obowiązki i podejmuje decyzje o ilości czasu i zasobów do nich przypisanych. Większość szkół zatrudnia także doradcę, który skupia się na psychologicznych i społecznych problemach uczniów.

Usługi poradnictwa poza szkołą

Usługi te określane są ogólnie jako wsparcie trzecioplanowe. Świadczy je kilka instytucji i zależą one zasadniczo od sytuacji na rynku. Istotną rolę w tej dziedzinie odgrywają tradycyjnie ośrodki poradnictwa w zakresie zatrudnienia i szkoleń (Arbeid en opleidingsbureaus – AOB), które pobierają opłaty za swoje usługi. Inne prywatne agencje reintegracji oferują doradztwo indywidualne. Placówki te zatrudniają wyspecjalizowane kadry – psychologów, doradców, doradców zawodowych i doradców do spraw reintegracji. Ośrodki pracy i wynagrodzenia (publiczne służby zatrudnienia) Ministerstwa Spraw Socjalnych i Zatrudnienia oferują programy reintegracji i planowania kariery, a także informacje na temat zatrudnienia i usług pomocy społecznej. Usługi te są skierowane przede wszystkim do osób dorosłych i szukających pracy. Placówki te zwiększają aktywność związaną z zapewnianiem wsparcia młodym ludziom, zapobiegając przerywaniu nauki w szkole.

KWALIFIKACJE DORADCÓW

W szkołach

Niektórzy doradcy zawodowi (schooldekanen) odpowiedzialni za poradnictwo zawodowe, odebrali kierunkowe szkolenie w niepełnym wymiarze godzin, trwające 2 lata. Szkolenie to jest włączone do programu studiów w dziedzinie rozwoju zasobów ludzkich i można je odbyć na uniwersytetach nauk stosowanych. Inni schooldekanen ukończyli dwu- lub trzydniowe kursy bądź nie brali udziału w żadnych konkretnych szkoleniach. Główną instytucją świadczącą usługi poradnictwa w szkołach jest NVS-NVL. Jeden moduł trwa zazwyczaj 2 lub 3 dni. W Holandii ustanowiono standardy dla nauczycieli kształcenia zawodowego. Są one wyszczególnione w WET BIO (Ustawa o zawodach w edukacji z 2004 r.; zobacz strona internetowa www.lerarenweb.nl/lerarenweb-english.html). WET BIO zapowiada rejestrację i ustanowienie standardów jakości dla doradców zawodowych.

W innych placówkach poradnictwa

Kadry AOB i innych prywatnych agencji (psychologowie, doradcy, doradcy zawodowi i doradcy do spraw reintegracji) mają zazwyczaj ukończone studia wyższe w dziedzinie związanej z zarządzaniem karierą zawodową. Stowarzyszenie Doradców Zawodowych (VBA) stworzyło podstawę rejestracji doradców i agentów.

WSPÓŁPRACA MIĘDZY SZKOŁAMI, PRACODAWCAMI, RODZICAMI I INNYMI PODMIOTAMI

Kwestie nauczania i pracy oraz szans zatrudnienia coraz częściej są przedmiotem współpracy między podmiotami na poziomie regionalnym. Struktury te istnieją też w szkołach średnich, ale tam większy nacisk kładzie się na strukturę opieki (absencja szkolna i przerywanie nauki). w zależności od sytuacji w regionie w działania te mogą być zaangażowane różne podmioty.

DOSTĘP DO INFORMACJI NA TEMAT PORADNICTWA ZAWODOWEGO

Kilka baz danych poświęconych jest strukturom informacyjnym. Projektowa Dyrekcja ds. Nauczania i Pracy koordynuje wszystkie bazy danych w jednym portalu: www.opleidingenberoep.nl. Portal ten zawiera informacje dotyczące nauki i pracy. Jego funkcjonowanie wspiera kilka „biur nauki i pracy” założonych na terenie całego kraju.

Pomoc jest też udzielana przez infolinię, z której obywatele mogą za darmo uzyskać informacje na tematy związane z nauką lub pracą. Informacje gromadzone przez ośrodki pracy i wynagrodzenia są dostępne na stronie internetowej www.werk.nl, zawierającej narzędzia diagnostyczne (badające indywidualne zainteresowania), informacje o zawodach (w szczególności tendencje na rynku pracy i informacje o zarobkach), informacje na temat możliwości szkoleń oraz dostęp do ofert pracy w internetowej bazie danych. Przygotowano także plany udoskonalenia centrum wsparcia, z którym można było by się kontaktować telefonicznie, e-mailem, faksem i pocztą. Części takiej strony internetowej są połączone z portalem opleidingenberoep.